Skip to content Skip to left sidebar Skip to right sidebar Skip to footer

Zaandijk Bezoekt! ’t Leven

Gemaal ’t Leven opent zaterdag 13 mei van 11.00 tot 16.00 uur voor het eerst zijn deuren voor publiek tijdens de Nationale Molen- en Gemalendag. Het monumentale gemaal uit 1904 staat in Oud Zaandijk, Lagedijk 145. 

Door de samenwerking tussen Vereniging Zaans erfgoed, Historische Vereniging Koog-Zaandijk en het hoogheemraadschap krijgen bezoekers de kans om het gemaal te bezichtigen. En zo meer te leren over de geschiedenis van de Zaanstreek en Zaandijk en het belang van het waterbeheer. Er zijn deskundige gidsen die de bezoekers meer vertellen over de werking van het gemaal.

Al bijna 400 jaar droge voeten

Zaandijk, zo gaat het gezegde, begint bij het leven en eindigt bij de dood: aan de zuidkant van ons dorp staat nog altijd de imposante meelmolen De Bleeke Dood, aan de noordkant stond van 1632 tot 1904 poldermolen ’t Leven. Mogelijk ontleende de poldermolen zijn naam aan de grote broer aan de zuidkant. Het Leven stond op de grens van Zaandijk en Wormerveer, de Dood stond op de grens met Koog aan de Zaan. Waar De Bleeke Dood nog altijd toeristen de weg wijst naar de Zaanse Schans is molen ’t Leven verdwenen. Het gemaal dat er voor in de plaats kwam is weliswaar minder opvallend, maar niettemin ook een heel bijzonder monument.

Gemaal ’t Leven speelde en speelt een grote rol in het waterbeheer van de achterliggende polder Westzaan, het Guisveld en het Westzijderveld. Het gemaal staat op dezelfde plek waar eerst poldermolen ’t Leven stond. Eeuwenlang voldeed de molen aan zijn taak. In 1899 overleefde ’t Leven nog een blikseminslag, maar op 5 april 1904 brak tijdens een storm de molenas en liep de molen zo’n zware schade op dat het polderbestuur besloot de molen te vervangen door een gemaal met ‘eene watermachine met een motor’, met daarbij een stenen woning voor de machinist en een kolenloods met werkplaats. Tegenwoordig is de bemaling overgenomen door een modern gemaal naast ’t Leven, bekend als ’t Leven 2.

Een broertje of zusje

Aan molen ’t Leven raakte in vroeger tijden een plaatselijk gebruik verbonden: als Zaandijker kinderen een broertje of zusje kregen, werd hen verteld dat het kindje door de poldermolen was ‘opgemalen’ en door de moeder daar opgehaald. In de maalkolk kon het geweldig kolken en bruisen en kon men allerlei voorwerpen en vissen zien, dus waarom ook geen kindje? Er werd gezegd dat er wel eens kinderen bij de maalkolk ingespannen in het water stonden te turen in de hoop het nieuwe broertje of zusje te zien.

Uit: kwartetspel ‘Zaandijk 525 jaar’

Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noordenkwartier