Zaandijk Roddelt! (deel 1)
Een wereldberoemd Belgische antropoloog stelde eens: “De roddel is het smeermiddel van een gezonde samenleving!”. Zaandijk Leeft! onderschrijft deze stelling van harte. We publiceren daarom regelmatig een geanonimiseerde en leerzame roddel die de ronde doet in ons dorp, in de rubriek Zaandijk Roddelt!
We onthouden ons in beginsel van commentaar (noot: redactie), tenzij de feiten -incluis alternatieve- met een ‘aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ onwaar zijn. En over een gepubliceerde roddel kan niet worden gecorrespondeerd!
Hebt u een ‘vet’ roddelverhaal, mail deze dan aan: redactie@zaandijkleeft.nl
Het eerste roddelverhaal (in vier delen!) in deze rubriek is van G. de Stoker: “Zaanse Schans is Zaandijker buurtschap!”
Zaandijk Leeft! wenst u veel en leerzaam leesplezier…
Zaanse Schans is Zaandijker buurtschap!
G. de Stoker geeft de ware feiten.
In het verre verleden werd meer dan eens de vraag gesteld: “Ligt de Zaanse Schans in Zaandam of in Zaandijk?”. Op de een of andere onverklaarbare wijze was telkens het antwoord: “De Zaanse Schans ligt in Zaandam!”.
Maar is dit wel juist?
Hoewel ik niet zo happig ben op publiciteit, hebben vele Zaandijkers –waar onder een aantal BZ’ers- me om weten te praten om het ware antwoord te geven. De stelling staat daarom centraal in mijn historisch verslag met de ware feiten. Mijn bevindingen worden in vier afleveringen op de site van Zaandijk Leeft! gepubliceerd.
Deel 1. Heeft Zaandam wel bestaan?
Laten we de geschiedenis induiken. Hoe lang bestaat Zaandam? Dit is een moeilijke vraag, want eigenlijk heeft Zaandam nooit bestaan. Goed, er was een dam aan de Zaan, de Hoogendam genaamd. Aan de andere kant lag een andere dam. Er werd een plank over de Zaan gelegd en… daar ontstond het oude Zaandam.
Het hele gebied behoorde toe aan Oostzaan. Een flink dorp toen met een bestuur dat een waar schrikbewind voerde over haar onderdanen. Ik zal u de voorbeelden besparen. Dit Oostzaanse rijk, gelegen tussen Amsterdam en Wormer (alleen met een veerpontje te bereiken), heeft niet lang bestaan. Het had de pech tegen Amsterdam aan te liggen en dan weet je het wel: Waar Amsterdam verschijnt, groeit geen gras meer.
Het dorpje, gemakshalve in de volksmond Zaan(re)dam (klein Amstelredam) genoemd, kreeg toen de kans om op eigen benen te groeien. Drie zeer toevallige omstandigheden droegen hieraan bij:
- De dringende behoefte om walvissen uit te moorden.
- Daarvoor waren schepen nodig en die waren er niet. Dus moesten schepen gemaakt worden. Bijkomend effect: vele scheepswerven.
- Houtzaagmolens waren nodig, nadat gebleken was dat er te weinig arbeiders waren om scheepshout te zagen. Extra bijkomend effect: veel immigranten om het zware werk in de molens te doen.
Zaandam groeide dus, maar wat betekende dit voor de omliggende gemeenten. Daar kwamen ze -en met name Zaandijk- snel achter…
Volgende afleveringen:
- Hoe kwam Zaandam aan stadsrechten?
- Hoe ontwikkelde zich het dorp Zaandijk?
- Het verraad van Koog aan de Zaan.