Skip to content Skip to left sidebar Skip to right sidebar Skip to footer

Zaandijk Gedenkt! Verzetsbolwerk Oud Heinstraat

Oud Heinstraat: 35 huizen, 25 joodse onderduikers

Door: Erik Schaap

Op MeitotMei.nl publiceert de Zaanse schrijver en publicist Erik Schaap verhalen over de Zaanstreek en de Zaankanters tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met toestemming van Erik mogen we delen uit een bijzonder verzetsverhaal publiceren uit het eerste buurtje ‘over het spoor’: Rooswijck.

Rooswijck – vandaag de dag zonder c – ontstond in de jaren dertig als een buurtje aan de rand van het Guisveld en naast de plaatselijke vuilnisbelt. De eerste van de nieuwe zijstraten was de Oud Heinstraat, vernoemd naar de vermeende stichter van het dorp Zaandijk. De kleine, doodlopende Oud Heinstraat telde slechts 35 huizen, maar dat kleine stukje Zaandijk werd tussen 1940 en 1945 een uitwijkplaats voor vluchtelingen, veelal joden.

Oud Heinstraat 18
Vanaf 1942 zou de Oud Heinstraat meer joodse bewoners herbergen dan in het voorgaande decennium. Veel meer. Het op nummer 18 wonende echtpaar Keijzer kreeg een tijd lang illegale bewoners in huis. Ze verborgen minstens twaalf onderduikers, de meesten joods. Dat hield op toen politieman Joop Keijzer werd gearresteerd.

Waarschijnlijk is nog niet de helft bekend van hetgeen Josephus Joannes Wilhelmus ‘Joop’ Keijzer tussen 1940 en 1945 aan illegale acties ontplooide. De ondergrondse bezigheden van de in 1906 in Amsterdam geboren rijkspolitieagent waren zo riskant dat het een wonder mag heten dat hij heelhuids door de oorlog kwam. Al in de zomer van 1940 maakte hij deel uit van wat de Duitsers de Stijkelgroep noemden, een van Nederlandse eerste verzetsorganisaties. Toen deze groep begin 1941 werd opgerold, wist Keijzer ternauwernood de dans te ontspringen. Hij dook in mei van dat jaar onder tot de kust weer veilig leek. Tot die tijd zwierf hij door het land, opgejaagd door zijn belagers. 
Begin augustus 1943 werd hij voor de deur van zijn huis door de bezetter neergeschoten nadat hij vanaf zijn zoveelste onderduikadres een bezoek bracht aan zijn vrouw in de Oud Heinstraat en daarbij werd betrapt. Hij werd gewond overgebracht naar het Westergasthuis, waar hij op 19 augustus 1943 werd bevrijd door de ‘wilde’ verzetsgroep Koog-Bloemwijk. Zijn relatieve vrijheid was van korte duur. In 1944 arresteerden de Duitsers Keijzer opnieuw. Hij ontsnapte aan de kogel – zijn verhoorder wist blijkbaar niet tot in detail wie hij tegenover zich had – en overleefde de concentratiekampen in Vught, Sachsenhausen en Buchenwald.

Oud Heinstraat 16
De buren van de Keijzers op nummer 16, smid-bankwerker Hendrik Heidel en Saakje Heidel-de Jong, boden ook gastvrijheid aan joden. In tegenstelling tot Joop Keijzer bleven zij op vrije voeten. 

Smid-bankwerker Hendrik Heidel (1909) en echtgenote Saakje Heidel-de Jong (Leeuwarden, 1912) lieten in hun huis aan de Oud Heinstraat 16 in Zaandijk zeker zeven joden onderduiken, ondanks het feit dat ze zelf vier dochters hadden in de leeftijd van 2-12 jaar. Hun huis had twee verdiepingen, met alleen beneden een toilet. Er was geen bad. Boven waren drie slaapkamers. Twee ervan waren bestemd voor de volwassen onderduikers, die allen een schuilnaam droegen.

In het najaar van 1942 vroeg het verzet of de 4-jarige Sonja Blits naar Zaandijk mocht komen. Het kleinkind van sigarenmaker/agent in tabak Jacob en Sara Blits voelde zich namelijk ongelukkig op haar onderduikplek. Hendrik en Saakje stemden toe. Sonja -schuilnaam ‘Rietje Knok’- bleef tot vlak voor het einde van de oorlog. Ze werd samen met de vier dochters van de Heidels grootgebracht en sliep in hetzelfde bed als haar ‘zusjes’. De oudste dochters leerden Sonja lezen en schrijven.

Lees HIER meer over verzetsbolwerk Oud Heinstraat en over haar heldhaftige bewoners.

Bronnen:
– Vanmeitotmei.nl
– Joods Monument Zaanstreek