Zaandijk Gedenkt! Dirk Kleiman

Ooit stond aan de Willem Dreeslaan een christelijk kleuterschooltje, genaamd Dirk Kleimanschool. Veel Zaandijkers zullen zich dat weten te herinneren. Maar wie was Dirk Kleiman?

Dirk Kleiman Hzn, geboren op 20 januari 1886 in Koog aan de Zaan, was eigenaar van de drukkerij Litho-Zaanlandia op de Lagedijk in Zaandijk. Kleiman stond gedurende de Tweede Wereldoorlog aan de basis van vele falsificaties van onder andere persoonsbewijzen, exotische paspoorten, geboortebewijzen en inschrijvingen in christelijke kerken. Ook drukte hij een groot aantal inlegvelbonnen en distributiebonnen. Voor materiaal werden in zwembaden, kleedkamers en andere gelegenheden veel persoonsbewijzen gestolen. 

Dirk Kleiman werkte samen met zijn buurman Piet Vink, directeur van clichéfabriek De Boer en Vink in Zaandijk. Hans Fuykschot, die als etser bij De Boer en Vink werkte, hielp mee. Voorjaar 1943 stelde Kleiman 5.000 valse bruine Ausweisen samen, een papier met een bruine rand voor personen die door het Arbeidsbureau in Amsterdam waren vrijgesteld van tewerkstelling in Duitsland. De Ausweisen werden geleverd aan verscheidene verzetsgroepen. Hij stond eenvoudig voor niets. Als de illegale organisaties iets nodig hadden, Kleiman wist altijd raad, ook al ging het om tienduizenden drukken. Gratis leverde hij alles af. 

Dirk, leider van de verzetsgroep Kleiman, werd op 1 oktober 1943 met een aantal van zijn afnemers en medewerkers gearresteerd. Kennelijk heeft de dienstbode op een adres waar ambtenaar van het Arbeidsbureau in Amsterdam, Hoogenboom Bruin Slot, regelmatig kwam, deze verraden met het oog op promotie voor haar verloofde, een politieagent. Bij de arrestatie had Hoogenboom Bruin Slot een lijst met namen in zijn tas, waaronder die van Dirk Kleiman en Hans Fuykschot.

Kleiman stond op 25 april 1944, samen met de leden van zijn verzetsgroep, terecht voor het Obergericht in Utrecht. Het twee dagen durend proces, in het bijzijn van Kleimans familieleden, was openbaar. De dappere manier waarop Kleiman zijn rechter van repliek diende, maakte veel indruk. Voor het Obergericht heeft Kleiman zich als een held gedragen. Nooit verbloemde hij de motieven van zijn daden. Terwijl anderen als motief opgaven, dat zij medelijden hadden met mensen, die van vrouwen en kinderen werden losgescheurd, zei Kleiman rondweg: “Dat was mijn vaderlandse plicht”. Toen de rechter zei: “Mijnheer Kleiman, u moest als ontwikkeld mens geweten hebben, dat u, door die duizenden valse Ausweisen heel het arbeidsproces in wanorde bracht“, luidde zijn antwoord: “Het is precies omgekeerd, mijnheer de rechter, daardoor bracht ik het juist weer in orde”. Het zou de laatste keer zijn dat de familie van Dirk Kleiman hem in levende lijve hoorde en zag.

Dirk Kleiman kreeg tien jaar tuchthuisstraf. Hij overleefde het verblijf niet en overleed op 15 maart 1945 in Zuchthaus Waldheim bij Leipzig.

In aflevering 13 van Monumenten Spreken wordt aandacht besteed aan onder meer het verzetswerk van Dirk Kleiman.

_{Bronnen: Zaanwiki en Monumenten Spreken}